Aydın HEBİBBEYLİ:
Azerbaycan’da Şuşa’nın tanıtımında bu şehir bazen Azerbaycan’ın kültür ve sanat başkenti, bazen de kadim bir şehir ve kale olarak anılır. Bu şehir, inişli çıkışlı tarihi boyunca Dağlık Karabağ sorununa rağmen ayakta durmağı başarmıştır. Azerbaycan cumhuriyeti’ne tarihsel, kültürel, sanatsal ve en önemlisi stratejik bir şehir olarak tanımlanmaktadır. Bu şehir 1752 yılında Penah Ali Han tarafından yeniden kurulmuş ve bir zamanlar Karabağ Hanlığı’nın merkezi sayılmıştır. Şuşa’nın en ünlü turistik mekanları arasında Kazançatsots Katedrali, Yuhari Gövhar Ağa Camii, Şuşa Kalesi vb. yer alır.
Şuşa şehri, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Şuşa ilçesinin şehri ve merkezidir. Bu şehir bir dağ şehri olarak kabul edilir ve bu nedenle Karabağ dağlarında 1400 ila 1800 metre yükseklikte yer alır. Bu şehir yaz doğasına sahiptir ve temelde turistik niteliktedir. Şuşa şehrinin Sovyet döneminde bile bir dağ tatil yeri olarak kabul edildiğini bilmek gerekir. 18. yüzyılın ortalarından 1822 yılına kadar Şuşa, Karabağ Hanlığı’nın merkezi idi.
Şuşa şehri, Güney Kafkasya’nın Rus İmparatorluk Ordusu tarafından işğalinden sonra Güney Kafkasya’nın kültür merkezlerinden biri olarak kabul edildi. Yavaş yavaş, zamanla Şuşa tam ve büyük bir şehir haline geldi ve birçok Azerbaycanlı şairin, yazarın ve özellikle müzisyenlerin evi oldu. Bu şehrin sıklıkla Azerbaycan müziğinin ve şiirinin beşiği olarak anıldığını ve Azerbaycan’ın önde gelen kültür merkezlerinden biri olarak kabul edildiğini bilmek ilginçtir.
Şuşa 1992 üçüncü kere Ermeniler tarafından işğal edildi. İşğal döneminde, yaklaşık 600 mimari eseri ortadan kaldırmak amacıyla, içlerindeki eserler ve objelerle birlikte tahrip edilip yağmalandı. Bunlar arasında Penehali Han Sarayı, Yukarı Gövherağa Camii, Aşağı Gövherağa Camii, Doğu’nun en ünlü kadın şairi Hanım Hurşidbanu Natevan’ın evi, ünlü Azerbaycanlı şair Molla Penah Vagif’in türbesi, Karabağ Veziri şair Han Karabağlı’nın evi, Doğu’nun ilk operasının bestecisi ve dahisi Üzeyir Hacıbeyov’un evi, ünlü Azerbaycanlı şarkıcı, İtalya müzik okulundan mezun Bulbul’ün ev müzesi, müzisyen ve ressam Mir Muhsin Nevvab’ın ev müzesindeki on binden fazla eser, Devlet Halk Uygulamalı Sanatlar Müzesi, Karabağ Devlet Tarih Müzesi’nde saklanan binden fazla eser, 60’tan fazla kütüphane, müze, müzik okulu yağmalandı ve objeleri Ermenistan’a taşındı. Hatta şehrin tarihi mezarlığı bile tahrip edildi.
Ancak sonunda, 8 Mayıs 1992’de Ermeni güçlerince işgal edilmiş Şuşa, 8 Kasım 2020’de Azerbaycan ordusunu tarafından işgalden kurtarılmıştı. Başkomutan Sayın İlham Aliyev’in komutasındaki Azerbaycan’ın muzaffer ordusu, işgal altındaki Karabağ’ın tüm bölgelerini köy köy, kasaba kasaba ve şehir şehir Ermeni gaspçılarından geri aldı. Bugün Şuşa, diğer özgürleştirilen şehirler gibi, Azerbaycan devletinin ve milletinin kararlı iradesiyle yeniden inşa edilmekte ve hem yerli hem de yabancı turistler için güzel bir destinasyon haline gelmiştir.
Şuşa’nın Turistik Yerleri
Yukarıda belirtildiği gibi Şuşa bir turizm şehridir ve farklı tarihi dönemlerin mirası olan birçok tarihi ve kültürel cazibe merkezi ve anıta sahiptir. Burada, bu Azerbaycan şehrinin başlıca turistik mekanlarından bazılarını size tanıtmayı amaçlıyoruz:
Yuhari Gövher Ağa Camii: Bu cami, Şuşa’nın başlıca turistik yerlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu caminin bir diğer adı Büyük Cuma Gövher Ağa’dır. Yuhari Gövher Ağa Türkçe’de Yüce Gem Camii anlamına gelir ve caminin Şuşa şehrinin üst kısmındaki yerini ifade eder ve onu Gövher Ağa’nın Aşağı Camii’nden ayırır.
Kazançatsots Katedrali: Şuşa şehrinde bulunan bu kilise, 1868-1887 yılları arasında inşa edilmiştir. Söz konusu kilise 1888 yılında kutsanmıştır.
Şuşa Kalesi: Azerbaycan’da Şuşa’nın tanıtımında Şuşa’nın tarihi merkezinin çevresindeki kaleden bahsetmemek mümkün değil. Bu kale, bu kalenin kurucusu Penah Ali Han’dan sonra Penah Abad Kalesi olarak da bilinen Şuşa Şehri Qal Kalesi adı altında inşa edilmiştir. Ancak bir süre sonra halk onun adını değiştirerek Şuşa Kalesi adını vermiş.
Hurşit Banu Natevan Evi: Natevan Sarayı olarak da bilinen söz konusu ev, 18. ve 19. yüzyıllara ait tarihi ve mimari bir yapı olup Şuşa’da müze olarak kabul edilmektedir.
Şuşa’nın görülecek diğer yerleri:
- Şuşa Şelalesi
- Cıdırdüzü-Kanyonu Manzara Terası
- Kazançı Kilisesi
- Şuşa Realni Okulu
- Molla Pənah Vagif Anıt Mezarı
- Üzeyir Hacibəyov Müze Evi
- Bülbül Müze Evi
- Şuşa Jeoloji ve Taş Abideler Müzesi
- Şuşa Senatoryosu
- Tophane Ormanı
- Şuşa Kent Kanyonu
- Şuşa Tarih Müzesi
- Şuşa Halı Müzesi
- Şuşa Resim Galerisi Müzesi
- Han Sarayı
- Şuşa Şehrinin Özellikleri
- Azerbaycan’ın Şuşa şehrini tanıtırken bu şehirde bulunan çok sayıda otel ve restorandan da bahsetmek gerekir. Çekici ve muhteşem manzaralara sahip bu oteller, yabancı gezginler için ücretsiz Wi-Fi, ücretsiz otopark, bar restoran vb. çeşitli olanaklar sunmaktadır. Şuşa şehrinde bulunan bu oteller arasında Şuşa Grand Oteli, Zavidova Rekreasyon Oteli, Yamskaya Oteli, Zavidova Butik Oteli, Nehir Kenarında Konuk Evi, Kunokuv Oteli, Konakov Park Oteli vb.’yi sayabiliriz. Ancak Şuşa’nın ünlü otelleri arasında şunları sayabiliriz:
- Floransa Bahçesi, Samara restoranı, Taşir Pizza, Charlie’nin restoranı, Bay Phytos, Orni restoranı vb.
- Azerbaycan, Türkler için ucuz turizm destinasyonlarından biridir.
