Dr. Hemid ŞEHANEGİ
Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı ve Ermenistan Başbakanı arasında Münih’te gerçekleşen üçlü görüşme sonrasında Almanya, ABD öncülüğündeki Batı, Erivan’ı Zengezur Koridoru konusunda olumlu adımlar atmaya zorlamışlardır.
Zangezur Koridorunun kurulması, ardından sınır kapısının açılması ve güçlü ülke Türkiye ile ilişkilerin normalleştirilmesinin Erivan’a güvenlik, barış ve ekonomik refah getireceğine inanıyorum. Ama Ermenistan’ın buna karşı çıkmasının İran’ın kurnaz politikalarından başka bir nedeni olamazdı.
Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından 30 yıl işgali sırasında Azerbaycan ile Nahçıvan arasındaki transit geçişin büyük faydalarından yararlanan İran, Zengezur Koridoru’nun kurulmasıyla bu önemli ekonomik avantajdan mahrum kalacak. Dolayısıyla İran tüm siyasi, ekonomik ve hatta askeri çabalarını söz konusu koridorun gerçeğe dönüşmemesi için harcadı.
Zengezur Koridorunun önemine gelince, bu koridorun Pasifik Okyanusu ile Atlantik Okyanusu arasındaki en kısa kara ulaşım yolu olmasının yanı sıra Güneyden Kuzeye ve Doğudan Batıya kesişim noktası olacağını da söylemek gerekiyor. Zengezur Koridoru kara ulaşımını genişletecek ve Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayacak.
Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sorununun iki ülke arasında 44 gün süren savaş sonucunda çözülmesi, bölgedeki jeopolitik durumu tamamen değiştirmiş ve birçok yeni fırsat sunmuş, kara ulaşım koridorlarının açılması bölgede en çok tartışılan konu haline geldi.
Kara ulaşım yollarının en önemlilerinden biri, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni Ermenistan üzerinden Rusya ve Türkiye’ye bağlayan, Asya, Avrupa ve Orta Doğu’nun birbirine bağlanmasının temelini oluşturan Zengezur Koridoru’dur. Bu proje sadece yeni ve çeşitli ekonomik fırsatlar yaratmakla kalmayacak, aynı zamanda Güney Kafkasya bölgesinde kalıcı barışın tesis edilmesine de yardımcı olacaktır.
Avrupa Birliği ve ABD bu planın uygulanmasını güçlü bir şekilde desteklemektedir. Washington, Zengezur kara ulaşım güzergahının geliştirilmesine yardım etmeye hazır olduğunu duyurdu.
Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasındaki askeri çatışmanın sona ermesinden bu yana Türk hükümeti, Zengezur Koridorunun açılmasını desteklemiş ve Bakü ile Erivan arasında savaş nedeniyle kesintiye uğrayan ilişkilerin kurulmasına çalışmıştır. İstanbul, 21 Temmuz’da Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye’nin parlamento başkanlarını ağırladı. TBMM Başkanı, İstanbul konferansında yaptığı konuşmada, Zengezur Koridorunun bölgenin ekonomik refahına katkı sağlayacağını söyledi.
Zangzur Koridorunun yeniden açılmasıyla Türkiye’nin Hazar Denizi havzasına erişimi sağlanacak ve bu koridor, Türkiye, Orta Asya ve Çin arasındaki en kısa kara ulaşım yollarından biri haline gelecektir.
Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaş nedeniyle Orta Asya ülkeleri, bu bölge ile Avrupa arasında karayolu taşımacılığı için yeni bir rotaya erişim istiyor. Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun hizmete açılması ve Zangzur Koridoru’nun açılmasıyla bölge ülkeleri arasında kara taşımacılığına ilişkin anlaşma imzalanacak.
Bu koridur, Karadeniz, Kafkaslar, Orta Asya ile Hindistan, Çin ve diğer Doğu ve Güney Asya ülkeleri arasında kara bağlantısını sağlayacak.
Zangzur Koridorunun açılması aynı zamanda Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesine de yardımcı olacaktır. İki ülkenin liderleri ikili ilişkileri geliştirmeye hazır olduklarını açıkladılar. Bu bölgenin Ermenistan’dan geri alınmasına yol açan İkinci Karabağ Savaşı’nda Türkiye’nin Azerbaycan Cumhuriyeti’ne verdiği destek, Ankara ile Erivan arasında gergin olan ilişkileri daha da gergin hale getirdi. Ancak çatışmanın sona ermesinden bu yana iki ülke arasındaki ilişkileri iyileştirmeye yönelik adımlar atıldı. Türk yetkililer, bu ülke ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ve iki taraf arasında güven inşasına yönelik adımların atılması konusunu konuşmayı tercih ediyor.
Ermenistan hükümeti bugüne kadar çeşitli nedenlerle Zengezur Koridorunu yeniden açmayı reddetmişti ancak büyük uluslararası güçlerin desteğiyle aslında 30 yıldır tıkalı olan bu koridorun yeniden açılması yönünde önemli adımlar atılıyor ve Yakın gelecekte bu stratejik karayolu ulaşıma açılacaktır.
