Türkiye’de, büyük Azerbaycan şairi ve Türk dünyası edebiyatının gururu Muhammed Fuzuli’nin 530. Doğum yılına ithaf edilmiş etkinlik ve kitab tanıtımı gerçekleştirildi.
Ankara’da düzenlenen 21. Kitap Fuarı çerçevesinde, 2024 yılı 1 Aralık tarihinde, büyük şair ve düşünür Muhammed Fuzuli’nin “Fuzuli Divanı” adlı eserler derlemesinin tanıtımı yapıldı.
Azerbaycan Kültür Bakanlığı ve Azerbaycan’ın Türkiye’deki Büyükelçiliği bünyesinde faaliyet gösteren Azerbaycan Kültür Merkezi’nin ortak organizasyonuyla gerçekleştirilen etkinliğe diplomatlar, akademisyenler, edebiyatçılar ve iki kardeş ülkenin toplum temsilcileri katıldı.
Tanıtım etkinliğini açan Azerbaycan Kültür Merkezi Müdürü Samir Abbasov, büyük Fuzuli’nin eserleriyle tüm Türk dünyasının edebi ve sanatsal düşüncesini zenginleştirdiğini belirtti.
Abbasov, büyük şairin 500. Doğum yıl dönümünün, Azerbaycan için zor bir döneme, ülke topraklarının %20’sinin Ermenistan tarafından işgal edildiği bir zamana denk geldiğini hatırlattı. “Durumun zorluğuna rağmen, Ulu Önder Haydar Aliyev, 1994 yılında Fuzuli’nin yıl dönümüne ithaf edilmiş görkemli etkinliklerin düzenlenmesi kararını aldı,” diye konuştu.
“Büyük şair ve düşünürün ölümsüz sanatsal-felsefi mirası, Azerbaycan’ın edebi düşünce tarihinde önemli bir rol oynamış ve Doğu’nun birçok halkının edebiyatına derin etkiler bırakmıştır,” ifadelerini kullanan Abbasov, “Fuzuli Divanı”nın tanıtımının büyük şairin 530. Doğum yıl dönümüne denk geldiğini de sözlerine ekledi.
Ankara Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi, Profesör İsmet Çetin, Fuzuli’nin mirasını sadece Türk dünyasının değil, tüm insanlığın bir zenginliği olarak nitelendirdi.
“Fuzuli, büyük kalem ustalarından biridir. Dil, üslup ve şiirsel teknik açısından Fuzuli ile kıyaslanabilecek çok az kişi vardır,” diyen Çetin, Türkiye’de Fuzuli’nin mirasının incelenme tarihine dair katılımcılara bilgi verdi. Çetin, Türkiye’de Fuzuli araştırmalarına ilişkin ilk akademik çalışmaların 1940’lı yıllara dayandığını belirtti. O dönemde başlayan bu süreçte yalnızca Türkiye’de Fuzuli’nin mirası hakkında 70 farklı eser yayımlandığını vurguladı.
Azerbaycan Atatürk Merkezi Müdürü, akademisyen Nizami Ceferov, konuşmasında, Azerbaycan, Arap ve Fars dillerinde 16 büyük eseri bulunan şairin, edebi özgünlüğü, zarafeti ve orijinalliğiyle dikkat çektiğini belirtti. Akademisyen, Muhammed Fuzuli’nin eserlerini “estetik tasavvufun zirvesi” olarak tanımladı.
Ceferov, şairin Osmanlı ve Safevi devletleri arasındaki çatışmayı önlemeye çalıştığını ifade etti ve Ulu Önder Haydar Aliyev’in Fuzuli’yi “Türk halklarını birleştiren bir şahsiyet” olarak nitelendirdiğine dikkat çekti.
Ceferov, ayrıca, Haydar Aliyev’in, Azerbaycan kültürü ve mirasının korunmasına gösterdiği özel ilgiyi takdir etti. “Ulu Önder, Azerbaycan’ın zor bir dönemde olmasına rağmen, büyük şairin yıl dönümünü kutlama kararı aldı. Şöyle demiştir: ‘Şu anki şartlarda Azerbaycan’da mali imkanlar yetersiz olabilir. Ancak manevi değerlerimizden yoksun kalamayız ve Fuzuli gibi şahsiyetleri unutamayız.’”
Ceferov, Fuzuli araştırmalarında öne çıkan yazar, bilim insanı ve pedagog Mir Celal Paşayev’in katkılarına da değindi. Paşayev’in 1940 yılında “Fuzuli’nin Şiirsel Özellikleri” adlı eseriyle filoloji bilimleri alanında doktor unvanı aldığını ve 1958’de bu konuya geri dönerek “Fuzuli Sanatı” adlı monografisini yayımladığını hatırlattı.
“Edebiyatçı bilim insanı Mir Celal Paşayev’in bu tez üzerinde çalışması, halkın kültürel mirasını savunma isteğinin, bilim insanlarından gerçek cesaret talep ettiği bir baskı dönemine denk geldi. Ancak, büyük şairin eserlerini incelemekten vazgeçmedi ve böylelikle Fuzuli araştırmalarına önemli bir katkı sağladı,” dedi.
Gence Nizami Gencevi Merkezi Müdürü, akademisyen Alimuhtar Muhtarov, yerli ve yabancı birçok araştırmacının Muhammed Fuzuli’yi Azerbaycan-Türk edebiyatı tarihinde en hassas lirik ve romantik şair olarak tanımladığını belirtti.
Muhtarov, Fuzuli’nin eserlerinin İslam dünyasının parlak manevi hazinelerinden biri olduğunu söyledi. “Fuzuli’nin gazellerinde yer alan aşk, onun dini inancının, inançlarının ve ilkelerinin sanatsal bir ifadesidir,” dedi.
“Fuzuli, dünya lirik şiirinin parlak temsilcilerinden biridir ve ölümsüz gazelleri bugün bile okuyucuların ruhuna dokunmakta, insanlara sevgi, iyilik ve insaniyet duygusu aşılamaktadır,” diye konuşan Muhtarov, Fuzuli’nin edebi düşüncenin zirvelerine ulaştığını vurguladı.
Ankara Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Sosyal Bilimler Bölümü öğretim üyesi, Profesör Halil Çeltik, Fuzuli’nin eserlerindeki tür çeşitliliğine dikkat çekti.
“Muhammed Fuzuli’nin gazelleri, yüksek duygusallığı, samimiyeti ve sıcaklığıyla insanı hayran bırakır. Büyük lirik şairin eserleri, duyguların ve derin felsefi düşüncelerin, insan kaderiyle ilgili tartışmaların bir toplamıdır ki bu, Fuzuli’nin eserlerini benzersiz kılar,” dedi ve büyük şairin dünya edebiyatında haklı olarak özel bir yer tuttuğunu vurguladı.
Profesör, Fuzuli’nin mirasının tanıtımına katkılarından dolayı Azerbaycan Kültür Merkezi yönetimine teşekkür etti.
Etkinlik, “Azerbaycan Rüzgarları” müzik grubunun performansıyla sona erdi. Büyük Muhammed Fuzuli’nin eserlerinden oluşan bir edebi-müzikal kompozisyon sunuldu.
