Prof. Dr. Shemi NEJADİ:
Avustralya’daki Azerbaycan diasporası, Azerbaycan ile Avustralya arasındaki ikili ilişkilerin geliştirilmesinde önemli bir katalizör olarak ortaya çıkmış ve kültürel, siyasi ve ekonomik alanlarda önemli bir rol oynamıştır. Rus Devrimi, İkinci Dünya Savaşı ve İran İslam Devrimi gibi tarihsel çalkantılar nedeniyle Azerbaycan’dan göç eden binlerce kişiden oluşan bu diaspora, Azerbaycan mirasını tanıtırken aynı zamanda geniş Avustralya toplumuyla karşılıklı anlayışı geliştirme konusunda aktif bir rol oynamaktadır.
Diasporanın katkıları, özellikle kültürel etkinlikler, savunuculuk ve toplum inşa girişimleri aracılığıyla Azerbaycan’ın Avustralya’daki algısını ve varlığını şekillendirmede önemli bir rol oynamaktadır. Kültürel etkileşim, Azerbaycan diasporasının çabalarının temel taşıdır ve Avstralia Azərbaycan Asosiyası birliyi (AAA) gibi kuruluşlar, Azerbaycan sanatını, müziğini ve geleneklerini kutlayan çok sayıda etkinlik düzenlemektedir. Bu girişimler, yalnızca kültürel kimliği korumaya yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda Azerbaycan toplumu ile Avustralyalılar arasında diyalog için bir platform görevi görür. Ayrıca, diasporanın yerel ve ulusal yönetime aktif katılımı, Azerbaycan’ın çıkarlarını savunmalarını sağlamıştır. 2015 yılında kurulan Avustralya-Azerbaycan Parlamentolar Arası Dostluk Grubu, iki ülke arasındaki siyasi bağları güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Azerbaycan diasporası, Avustralya da dahil olmak üzere çeşitli ülkelerdeki varlığını şekillendiren önemli göç dalgalarıyla iç içe geçmiş zengin bir tarihe sahiptir. Bu diasporanın kökleri, 1905-1907 Rus Devrimi ve 1918-1920 yılları arasında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurulması ve ardından çöküşü gibi sosyo-politik çalkantılarla işaretlenen 20. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır. Bu olaylar, insanların yurtdışında sığınak ve daha iyi fırsatlar aramasına neden olarak önemli göç dalgalarını tetiklemiştir. Takip eden on yıllarda, İkinci Dünya Savaşı ve 1979 İran İslam Devrimi nedeniyle daha fazla kitlesel göç yaşanmıştır. Birçok Azerbaycanlı, siyasi baskı, ekonomik sıkıntı ve özellikle bölgesel çatışmalar ve savaşların neden olduğu zorunlu göçler sırasında daha iyi yaşam koşulları arayışıyla vatanlarını terk etmiştir. Bu tarihsel bağlam, yurtdışındaki Azerbaycan topluluğunun oluşumunu ve kültürel miraslarıyla olan devam eden bağlantılarını anlamak açısından kritik öneme sahiptir. 20. yüzyılın sonlarında Sovyetler Birliği’nin çöküşü, bir başka Azerbaycan göç dalgasını tetiklemiş ve birçok vatandaş Avustralya da dahil olmak üzere çeşitli ülkelerde sığınak aramıştır. Bu akış, kültürel kimliklerini korurken yeni çevrelerine entegre olmayı hedefleyen organize diaspora topluluklarının kurulmasına katkıda bulunmuştur. Diaspora örgütlerinin oluşumu, Avustralya’daki Azerbaycanlıların topluluk endişelerini ele almalarına ve kültürel bağları güçlendirmelerine olanak tanımış, bu da Azerbaycan’ın uluslararası ilişkilerini ve kültürel diplomasi çabalarını önemli ölçüde artırmıştır. Son yıllarda, Avustralya’daki Azerbaycan diasporası, Azerbaycan’ın imajını tanıtmak, kültürel etkinlikler düzenlemek ve Avustralyalı politikacılar ve kurumlarla ilişkiler kurmak konusunda aktif olarak yer almıştır. Bu katılım, diasporanın tarihsel yolculuğunun önemini vurgulamakta ve geçmiş deneyimlerinin, Azerbaycan-Avustralya ilişkilerini güçlendirmedeki mevcut rollerini nasıl şekillendirdiğini göstermektedir.
Azerbaycan Diasporasının Katkıları
Azerbaycan diasporası, çeşitli kültürel, sosyal ve siyasi girişimler aracılığıyla Azerbaycan-Avustralya ilişkilerini geliştirme ve genişletmede önemli bir rol oynamaktadır. Bu diaspora, 20. yüzyılın ortalarından sonlarına kadar önemli ölçüde büyümüş ve şu anda Avustralya’da yaşayan binlerce Azerbaycanlı, topluluk yaşamına aktif olarak katılmakta ve anavatanlarıyla bağlarını sürdürmektedir.
“AAA” gibi Azerbaycan diaspora örgütleri, Azerbaycan’ın zengin mirasını sergileyen çeşitli kültürel etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinlikler, müzik ve dans performansları, sanat sergileri ve edebi akşamlar gibi faaliyetleri içermekte ve yalnızca Azerbaycan kültürünü kutlamakla kalmayıp aynı zamanda onu geniş Avustralya toplumuna tanıtmaktadır. Bu tür kültürel alışverişler, Azerbaycanlılar ve Avustralyalılar arasında karşılıklı anlayış ve saygıyı teşvik etmeye yardımcı olmaktadır.
Diaspora, sosyal buluşmalar, piknikler ve spor etkinlikleri gibi topluluk inşa faaliyetlerine aktif olarak katılmaktadır. Bu girişimler, Azerbaycan asıllı Avustralyalılar arasında bir aidiyet duygusu yaratmakta ve ağ kurma ve arkadaşlık fırsatları sunmaktadır. Diğer topluluk örgütleriyle iş birliği yaparak, diaspora kültürel çeşitliliği ve kültürlerarası diyaloğu teşvik etmekte ve böylece Azerbaycan’ın Avustralya’daki imajını daha da güçlendirmektedir.
Azerbaycan diasporası temsilcileri, Avustralya’da yerel ve ulusal yönetime katılarak topluluklarının çıkarlarını savunmaktadır. Yasama ve yürütme süreçlerine bu katılım, yalnızca Azerbaycan’ın Avustralya’daki varlığını güçlendirmekle kalmaz, aynı zamanda Azerbaycan’ın ulusal çıkarlarının temsil edilmesini de sağlar. Ayrıca, Azerbaycan diasporası örgütleri, genellikle Hocalı soykırımı gibi Azerbaycan’daki önemli olaylar hakkında Avustralya halkını bilgilendirerek farkındalık yaratmakta ve Azerbaycan’ın tarihsel anlatılarına destek sağlamaktadır. Azerbaycan diasporası, Azerbaycan ile Avustralya arasındaki ekonomik ilişkilere ticaret ve yatırım fırsatlarını kolaylaştırarak katkıda bulunmaktadır. Diaspora üyeleri, genellikle her iki ülkedeki işletmeleri birbirine bağlayan aracılar olarak hareket etmekte ve Azerbaycan’ı ekonomik iş birliği için uygun bir ortak olarak tanıtmaktadır. Artan etkileşimler, iki ülke arasındaki ticaret ilişkilerini ve turizm akışını güçlendirebilir ve böylece iki ulusun tamamlayıcı ekonomik güçlerini vurgulayabilir.
Eğitim ve Akademik Katkılar
Avustralya’daki Azerbaycan diasporası, iki ülke arasındaki eğitim ve akademik bağları geliştirmede önemli bir rol oynamaktadır. Kültürel alışverişi artırmak ve karşılıklı anlayışı teşvik etmek için çeşitli girişimler ve ortaklıklar ortaya çıkmıştır. Azerbaycan diasporasının temel katkılarından biri, genç nesiller arasında Azerbaycan dilini ve kültürel kimliği korumayı amaçlayan dil sınıflarının kurulmasıdır. Azerbaycan diaspora örgütleri, hem çocuklar hem de yetişkinler için Azerbaycan dili sınıfları sunarak, onların miraslarıyla bağlantı kurmalarını ve aile üyeleriyle iletişim kurmalarını sağlamaktadır. Bu eğitim girişimleri, yalnızca topluluk bağlarını güçlendirmekle kalmaz, aynı zamanda Azerbaycan tarihi ve geleneklerinin Avustralya bağlamında daha iyi anlaşılmasını teşvik eder.
Diasporanın Karşılaştığı Zorluklar
Diaspora toplulukları, genellikle ev sahibi ülkelerin sosyal, ekonomik ve siyasi alanlarına tam katılımlarını engelleyen önemli engellerle karşılaşmaktadır. Avustralya’da bu engeller, yeni göçmenler için devlet desteğinin sınırlı olması ve bürokratik sistemlerde gezinmenin karmaşıklığını içerebilir. Ek olarak, diaspora örgütleri, faaliyetlerini etkili bir şekilde yürütmek için gerekli olan yeterli finansman ve kaynakları sağlamada zorluklarla karşılaşmakta ve bu durum, topluluklarının çıkarlarını etkili bir şekilde temsil etme yeteneklerini engelleyebilmektedir.
Çok kültürlü topluma önemli katkılarına rağmen, diaspora toplulukları genellikle yeterince değer görmemektedir. Avustralya Yeşiller Partisi, bu toplulukların tanınması ve desteklenmesinin önemini vurgulamış ve karar alma süreçlerinde daha fazla dahil edilmeleri ve temsil edilmeleri gerektiğini belirtmiştir. Bu tanınma, bir aidiyet duygusunu teşvik etmek ve Avustralya toplumu içindeki genel sosyal uyumu artırmak için çok önemlidir. Avustralya’daki Azerbaycan diasporası, kültürel anlayışı ve topluluk uyumunu teşvik etmede kritik bir rol oynamaktadır. Kültürel etkinlikler, eğitim girişimleri ve toplum hizmeti aracılığıyla Avustralyalılar ve Azerbaycanlılar arasındaki bağları güçlendirmeye odaklanan örgütler, ikili ilişkilerin güçlendirilmesine katkıda bulunmaktadır.
