Mesut HARAY:
Modern jeopolitik dünyasında, transit yolları veya koridorlar, ülkelerin ekonomik ve siyasi gücünü artırmak için hayati bir araç haline gelmiştir. Bu bağlamda, Asya, Avrupa ve Orta Doğu’nun kesişim noktasında yer alan Türkiye, koridor savaşlarının en önemli aktörlerinden biri olmuştur. Bu makale, Türkiye’nin bu rekabetlerdeki rolünü ve bunun stratejik konumuna etkisini incelemeyi amaçlamaktadır.
Türkiye: Doğu ile Batı Arasında Bir Köprü
Türkiye, tarih boyunca kıtaların birleşme noktası olarak tanınmıştır. Bu konum, ülkenin Doğu ile Batı’yı birbirine bağlama konusundaki hayati rolünü öne çıkarır. Küresel ölçekte transit koridorları üzerindeki rekabetin artmasıyla birlikte, Türkiye bu konumundan faydalanarak kendini mal ve enerji akışının stratejik bir merkezi haline getirmeye çalışmaktadır.
Orta Koridor: Çin’den Avrupa’ya Türkiye Üzerinden Bir Köprü
Türkiye’nin bu rekabetteki önemini artıran en önemli güzergahlardan biri “Orta Koridor”dur. Çin’den başlayıp Orta Asya, Kafkasya ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşan bu rota, Rusya’nın kuzey koridoruna alternatif olarak sunulmaktadır.
Azerbaycan’dan Nahçıvan’a ve ardından Türkiye’ye uzanan Zengezur Koridoru’nun inşası, Türkiye’nin bu rotadaki rolünü daha da belirgin hale getirmektedir. Bu güzergah, sadece Rusya’ya olan bağımlılığı azaltmakla kalmaz, aynı zamanda Türkiye’yi Çin ile Avrupa arasında en kritik bağlantı noktası haline getirir.
Türkiye ve Hindistan-Avrupa Koridoru
Çin’in yanı sıra, yükselen bir küresel üretim merkezi olan Hindistan da mallarını Avrupa’ya taşımak için yeni rotalara ihtiyaç duymaktadır. Türkiye, “Irak-Türkiye-Avrupa Koridoru” önerisiyle bu taşımada kilit bir rol oynayabileceğini göstermiştir.
Türkiye ile Irak arasında bu koridorun inşası için yapılan anlaşmalar, Türkiye’nin Hindistan koridorlarındaki konumunu güçlendirecek ve Irak’ı Türkiye’nin stratejik bir ortağı haline getirecektir. Bu işbirlikleri, Türkiye’yi Hindistan’ın İsrail üzerinden geçen Arap ülkeleri rotasına alternatif bir seçenek haline getirebilir.
Türkiye ve Enerji: Avrupa’ya Gaz Taşımacılığında Bir Merkez
Türkiye, ticari rotaların yanı sıra enerji koridorlarında da hayati bir rol oynamaktadır. Avrupa ile Rusya arasındaki gerilimlerin artması, Avrupa’nın enerji ihtiyacını karşılayacak alternatiflere duyduğu gereksinimi artırmıştır.
Katar gazını Avrupa’ya taşıyacak ve Suudi Arabistan, Ürdün, Suriye ve Türkiye üzerinden geçecek boru hattı, Türkiye için önemli bir fırsattır. Bu hat, Avrupa’nın Rus gazına olan bağımlılığını azaltmakla kalmaz, Türkiye’yi bölgesel bir enerji merkezi haline getirir.
Ayrıca, Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan gazını Avrupa’ya taşımak için mevcut fırsatları değerlendirebilir. Bu gaz hatlarının güçlendirilmesi, Avrupa’nın enerji bağımlılığını Türkiye’ye kaydıracak ve Ankara’nın Batı karşısındaki pazarlık gücünü artıracaktır.
Koridorlarda Türkiye-İran Rekabeti
İran, jeopolitik konumu nedeniyle koridor oyununda yer almak istemiştir. Ancak Türkiye, özellikle Suriye ve Irak’taki siyasi gelişmeleri kendi lehine çevirerek bu alanda avantaj elde etmiştir.
Suriye’de Esad rejiminin düşmesi ve Türkiye’ye yakın muhalif grupların güç kazanması, İran’ın Doğu-Batı koridoru projesini fiilen engellemiştir. Bu durumda İran’ın Avrupa’ya mal taşımak için tek seçeneği Türkiye’den geçmek olacaktır. Bu stratejik bağımlılık, Türkiye’nin İran karşısındaki pazarlık gücünü artırmaktadır.
Türkiye’nin Karşılaştığı Zorluklar ve Fırsatlar
Bu başarılarına rağmen Türkiye, bazı zorluklarla da karşı karşıyadır. Hindistan-İsrail projesiyle rekabet, Arap ülkeleriyle karmaşık ilişkiler ve İran ile yaşanabilecek olası gerilimler, Türkiye’nin bölgesel bir merkeze dönüşme yolunu zorlaştırabilir. Ancak Türkiye’nin stratejik konumu ve doğru planlaması, ülkeyi koridor savaşlarının en önemli oyuncularından biri yapmaktadır.
Türkiye, Koridor Savaşlarının Kazananı mı?
Koridor savaşları, Türkiye’ye küresel jeopolitik düzende stratejik konumunu güçlendirmek için benzersiz bir fırsat sunmuştur. Orta Koridor’dan Hindistan-Türkiye-Avrupa hattına ve enerji taşımacılığındaki rolüne kadar birçok alanda Türkiye, mal ve enerji akışının ana merkezi haline gelmektedir.
Bölgesel rekabetler ve siyasi gerilimler gibi zorluklara rağmen Türkiye, aktif diplomasisi ve coğrafi konumunu akıllıca kullanarak bu rekabetleri ulusal gücünü artırmak için bir araç haline getirmiştir. Özellikle Irak ve Azerbaycan gibi ülkelerle işbirliğinin güçlendirilmesi, Türkiye’nin bu hedefe ulaşma yolunu daha da kolaylaştıracaktır.
Bugün Türkiye, sadece koridor savaşlarının merkezinde değil, aynı zamanda bu jeopolitik rekabetin en büyük kazananlarından biri olma yolundadır.
